IMEI ନମ୍ବର କ’ଣ? ଏହା କିପରି ଡିଭାଇସଗୁଡ଼ିକୁ ଟ୍ରାକ୍ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ

ସ୍ମାର୍ଟଫୋନ୍ ଆଜି ଆମ ଜୀବନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ ପାଲଟିଛି । ଅନଲାଇନ୍ ପେମେଣ୍ଟ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ସବୁକିଛି ଏହି ଡିଭାଇସଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଫୋନ୍ ଚୋରି କିମ୍ବା ହଜିଗଲେ ଏହାକୁ କିପରି ଖୋଜିବେ? ଏହା କରିବାର ସବୁଠାରୁ ଭଲ ଉପାୟ ହେଉଛି IMEI ନମ୍ବର ବ୍ୟବହାର କରିବା । ସରକାର IMEI ସହିତ ଜଡିତ ନିୟମକୁ କଡ଼ାକଡ଼ି କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଫୋନ୍ ଚୋରି କରୁଥିବା କିମ୍ବା ନକଲି ଡିଭାଇସ୍ ବିକ୍ରୟ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ସହଜରେ ଧରାଯାଇପାରିବ । IMEI ଅର୍ଥାତ୍ International Mobile Equipment Identity ଏକ 15 ଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ ଅନନ୍ୟ ପରିଚୟ ନମ୍ବର ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍‌କୁ ପୃଥକ ଭାବରେ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହା ଠିକ୍ ଆପଣଙ୍କ ଆଧାର କାର୍ଡ ପରି, କେବଳ ଏତିକି ପାର୍ଥକ୍ୟ ହେଉଛି ଆଧାର ଆପଣଙ୍କ ପରିଚୟ ଏବଂ IMEI ଆପଣଙ୍କ ଫୋନର । ବିଶ୍ୱରେ ନିର୍ମିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ମାର୍ଟଫୋନ୍, ଫିଚର ଫୋନ୍ ଏବଂ ଇ-ସିମ୍ ଡିଭାଇସର ଏକ ଭିନ୍ନ IMEI ନମ୍ବର ଥାଏ । ଏହା ଏକ ଆଣ୍ଡ୍ରଏଡ୍ ଫୋନ୍ ହେଉ, ଆଇଫୋନ୍ ହେଉ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବ୍ରାଣ୍ଡ IMEI ନମ୍ବର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଡିଭାଇସ୍ ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ । ଏହାକୁ କପି, ଡୁପ୍ଲିକେଟ୍ କିମ୍ବା ମନଇଚ୍ଛା ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ଏହି କାରଣରୁ ଏହାକୁ ମୋବାଇଲ୍ ଚିହ୍ନଟର ସବୁଠାରୁ ସୁରକ୍ଷିତ ପଦ୍ଧତି ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଫୋନ୍ କଲ୍, ମେସେଜ୍ କିମ୍ବା ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବ୍ୟବହାର ସମୟରେ ସେଲ୍ ଟାୱାର ସହିତ ସଂଯୋଗ ହୁଏ, ନେଟୱାର୍କ ଏହାର IMEI ରେକର୍ଡ କରେ । ଏହା ଫୋନ୍‌କୁ ଏହାର ଲାଇଭ୍ ଲୋକେସନ୍ ଟ୍ରାକ୍ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଏ ।ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ CEIR (Central Equipment Identity Register) ସିଷ୍ଟମରେ IMEIକୁ ଅବରୋଧ କରାଯାଇପାରିବ । IMEIକୁ ଅବରୋଧ କରିବା ପରେ, ଚୋର ଏକ ନୂତନ SIM କାର୍ଡ ଲଗାଇ ମଧ୍ୟ ଫୋନ୍ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବ ନାହିଁ । ନେଟୱାର୍କ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକଠାରୁ ଚୋରି ହୋଇଥିବା ଫୋନର IMEI ଡାଟା ପାଇ, ଫୋନଟି କେଉଁଠି ଏବଂ କେଉଁ ସିମ୍ ସହିତ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି ତାହା ଜଣାପଡ଼େ । ଭାରତ ସରକାର ସମ୍ପ୍ରତି IMEI ନମ୍ବର ସହିତ ହେରଫେରକୁ ଜାମିନ ବିହୀନ ଅପରାଧ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି । ଏବେ IMEI ନମ୍ବର ସହିତ ହେରଫେର କଲେ ତିନି ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜେଲ୍ ଦଣ୍ଡ ଏବଂ 50 ଲକ୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜରିମାନା ହୋଇପାରେ । ଦେଶରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ ଚୋରି ହୁଏ। ଚୋରମାନେ ପ୍ରାୟତଃ IMEI ନମ୍ବର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରନ୍ତି ଏବଂ ତା’ପରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବିକ୍ରି କରନ୍ତି। କଠୋର ଆଇନ ଏହାକୁ ଅସମ୍ଭବ କରିଦେବ। ଡୁପ୍ଲିକେଟ IMEI ନମ୍ବର ଥିବା ଫୋନ୍ ସହଜରେ ଅପରାଧିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସରକାରୀ ସେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ ଏବେ ସବୁଠି ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି । ନକଲି ଡିଭାଇସର ପ୍ରଚଳନ ଦେଶର ସାଇବର ସୁରକ୍ଷାକୁ ବିପଦରେ ପକାଇଛି ।